.jpg)
Tortul Kayaçlar
Tortul kayaçlar diğer bir adıyla sedimanter kayaçlar yeryüzünde çok görülen kayaçlardır. Bu kayaçların hammaddesini daha önceden gelişmiş kayaçlar meydana getirir. Yeryüzünün yaklaşık olarak %75’ini bu kayaçlardan oluşmaktadır. Yerkabuğunun ise %8 kadarını teşkil ederler. Bu tür kayaçlar genellikle tabakalı şekilde olup, içlerinde canlı kalıntıları (fosil) bulundururlar. Tortul kayaçların büyük bir kısmı dış etmen ve süreçler tarafından yeryüzünün aşındırılması ve meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların taşınarak çukur sahalarda (göl, deniz ve okyanus tabanları gibi) biriktirilmesi sonucu oluşmuşlardır. Bu olaya genel anlamda birikme veya tortullaşma (sedimentasyon) denir. Biriken unsurlar önceleri boşluklu gevşek bir yapıya sahiptir. Fakat zamanla sıkışıp sertleşir. Diajenez adı verilen bu olayda basınç ve çimentolaşma esas rolü oynar. Gerçekten, bir birikme sahasında, sonradan biriken unsurlar öncekiler üzerinde ağırlıkları vasıtasıyla basınç yaparlar. Bu basınç sonucu unsurlar, aralarındaki boşlukların küçülmesi ve büyük ölçüde ortadan kalkmasıyla sıkışır ve sertleşirler. Çimentolaşmada ise, unsurlar arasındaki boşlukları dolduran suların içinde bulunan erimiş veya asılı haldeki maddeler kristalleşerek veya çökelerek unsurları birbirine bağlar. Tortul kayaçlar kırıntılı (klastik-detritik), organik ve kimyasal olmak üzere üç sınıfa ayrılırlar. Kırıntılı tortul kayaçlar, mevcut kayaçlardan çeşitli boyuttaki malzemenin aşınarak, depo sahalarında (tortullaşma havzaları) birikmesi sonucu meydana gelmişlerdir. Organik tortul kayaçlar, iskelet-kabuk gibi organizma kalıntılarından meydana gelirler. İrili ufaklı olan bu organizma kalıntıları doğal çimentoyla birleştirilerek bu tür kayaçları oluştururlar. Kimyasal tortul kayaçlar ise çözünme, oksidasyon, hidratasyon (hidrasyon), hidroliz, karbonasyon gibi kimyasal olaylar sonucu meydana gelmiş kayaçlardır. Coğrafya Araştırmaları Laboratuvarı’nda 36 farklı türde tortul (sedimanter) kayaç örneği bulunmaktadır. Bunlar;